Maria Sterre der Zee

Maria Sterre der Zee

Een van de eretitels van de Moeder van Jezus: is "Sterre der zee".
De titel komt onder andere voor in de litanie van Maria en er bestaat ook een bekende hymne: Ave Maris Stella, die vaak in de vespers van Maria feesten wordt gezongen.

Op de site Sterre der Zee vinden we, onder de knop: Sterre der zee, (doorklikken op: geschiedenis van het beeld), veel wetenswaardigheden over het beroemde Maria beeld in Maastricht. Daar lezen we onder andere: Aanvankelijk behoorde het genadebeeld van Onze Lieve Vrouw Sterre der Zee, dat zich tegenwoordig in de Basiliek van Onze Lieve Vrouw Tenhemelopneming te Maastricht bevindt, toe aan de paters Minderbroeders Franciscanen

. Het Mariabeeld is een 15e-eeuws houten beeld, van Duitse makelij, volgens de klassieke voorstelling van een "Schöne Madonna": een staande Maria, die een bloot Jezuskindje op de linkerarm draagt, dat de handjes uitstrekt naar een vrucht die Maria in de rechterhand draagt.
Al snel werd dit beeld in Maastricht, naar Zuid-Europese mode, bekleed met een wijde kegelvormige mantel, waardoor de iconografie ook aangepast moest worden: de vrucht die Maria draagt werd een soort houder voor een lelie-staf en het blote Jezus-kindje kreeg een mantel aan en een kroon op het hoofd.

Maar wat betekent die eretitel "Sterre der Zee" en waar komt hij vandaan?
De titel 'Sterre der Zee' is afkomstig van de H. Hiëronymus, de kerkvader die de Latijnse Vulgaat vertaling van de Bijbel verzorgde. Op zoek naar de betekenis van de naam "Maria", ("Mirjam" in het Hebreeuws), las hij de naam als een combinatie van de twee Hebreeuwse woorden 'mar' = "druppel", en 'jam' = "zee", dus "druppel van de zee", in het Latijn "stilla maris".
"Stilla maris" werd al snel verbasterd tot "stella maris", "sterre der zee" Als zodanig kwam deze titel terecht in de Litanie van Maria. De Mariatitel Stella Maris komt dus eigenlijk voort uit een leesfout.
In de Middeleeuwen was deze eretitel van Maria zeer geliefd. Wij danken er onder andere de mooie gregoriaanse hymne Ave Maris Stella aan.

De Maastrichtse benaming "Sterre der Zee" voor het oude genadebeeld van de Franciscanen werd echter pas in 1701 voor het eerst gebruikt, en wel ter herinnering aan een wonder dat in 1684 plaatsgehad zou hebben.
Een edelman, graaf van Sint Pieter de Yette, baron van Rivieren, zou in dat jaar op zee in een storm terecht zijn gekomen, en zou toen Maria hebben aangeroepen en beloofd voor Maria, bij veilige thuiskomst, een altaar te bouwen.
Toen hij de storm overleefd had en behouden thuisgekomen was, kwam hij zijn belofte na, en bouwde een mooi altaar. Sindsdien heet het beeld de "Sterre der Zee".

Uit het einde van de 17e eeuw dateren ook de eerste vermeldingen van Maria als patrones van de stad Maastricht.

De populariteit van de Sterre der Zee houdt nog steeds stand. In de basiliek van O.L.V. Sterre der Zee in Maastricht, wordt haar beeld elke dag verlicht door honderden kaarsjes die bezoekers daar opsteken.

Lied

O reinste der scheps'len, o moeder en maagd.
Gij, die in uw armen het Jezuskind draagt,
Maria aanhoor onze vurige bee,
geleid ons door 't leven, o Sterre der Zee;
O Sterre der Zee, o Sterre der Zee,
geleid ons door 't leven, o Sterre der Zee.

Bedreigen ons noodweer of storm op onz' baan,
is 't scheepj' onzer ziel in gevaar te vergaan.
Bedaar dan, Maria, de storm op uw bee,
stort hoop ons in 't harte, o Sterre der Zee.
O Sterre der Zee, o Sterre der Zee,
stort hoop ons in 't harte, o Sterre der Zee.

Maria, als gij onze schreden geleidt,
schenkt gij ons uw licht en uw zegen altijd;
dan landen wij veilig ter hemelse ree,
en danken u eeuwig, o Sterre der Zee.
O Sterre der Zee, o Sterre der Zee,
en danken u eeuwig, o Sterre der Zee.

Afbeelding

Hoe Maria wordt afgebeeld is afhankelijk van de heersende mode. In 1648 schreef een kunsthistoricus dat Maria altijd moet worden afgebeeld met de kleuren wit en blauw.
Tijdens de barok was het gebruikelijk om Maria een kegelvormige mantel aan te doen.
'Sterre der Zee' is oorspronkelijk een speelse afbeelding van Maria met een blote Jezus op de linker arm, die de peer (of appel) in Maria's hand probeert te pakken.
Toen men het beeld in Maastricht ook een wijde mantel aantrok, moest de blote Jezus worden bedekt. Om zijn mantel passend te maken werd een armpje van Jezus afgezaagd.

Het beeld van de Sterre der Zee wordt momenteel bekleed met verschillende mantels.
De nieuwe blauwe mantel wordt gedragen bij plechtige feestdagen. De oude blauwe mantel wordt gedragen door het jaar, de rode mantel op lagere feestdagen en in de Paastijd. In de Vastentijd en in de Advent draagt het beeld géén mantel; dit is dan ook de meest oorspronkelijke verschijningsvorm van het beeld. In de Vasten en de Advent zijn de luiken van het retabel van het altaar van de Sterre der Zee gesloten.

De rode mantel draagt de tekst:

Laot miech oonder Eure mantel kroepe
wie e keend bij meer
en mer stèllekes dao zitte
op m'n kneje, beijenteer.
Zèt Eur Keend - 'ch höb väöl te vraoge -
effekes daan bij miech neer.
Tekst van: Harie A. Loontjens

In latere eeuwen zijn andere afbeeldingen gemaakt van Maria Sterre der Zee. We zien haar dan zwevend over het water.
Vaak is de ster boven haar hoofd te zien, dikwijls samen met een stralenkrans.

Feestdag

De feestdag van Maria Sterre der Zee is 10 oktober.

Links