Evangelisten

Vier Evangelisten

In het Nieuwe Testament staan vier Evangeliën.
Bekend onder de namen: Het Evangelie van Jezus Christus volgens Matthëus, Markus, Lucas en Johannes.
Zij beschrijven, ieder op eigen manier, het leven en werken van Jezus op aarde.
Dat betekent niet dat er niet meer evangeliën bestaan, maar uitsluitend deze vier zijn opgenomen in de kanon, de officiële lijst van boeken die volgens de Christelijke kerken tot het Nieuwe Testament behoren.
Andere evangeliën worden apocrief genoemd. Zij behoren dus niet tot de bijbel, al zijn ze dikwijls zeer de moeite waard.
Zo zijn er 18 bekend waaronder het Evangelie van Thomas, het Evangelie van Jacobus, het Evangelie van de Hebreeën, het Evangelie naar Philippus, het Evangelie van Nikodemus en het Evangelie van Bartholomeüs.

In het Nieuwe Testament staat als laatste deel het boek 'Apocalyps' of 'Openbaring' waarin de apostel Johannes zijn visioenen op het eiland Patmos te boek heeft gesteld.
In hoofdstuk 4:6-8 lezen we: "Midden voor de troon en eromheen waren vier wezens, die van voren en van achteren een en al oog waren. Het eerste wezen zag eruit als een leeuw en het tweede als een jonge stier; het derde had een gezicht als een mens en het vierde leek een vliegende adelaar."
Al in een vroeg stadium van het Christendom heeft een Paus deze vier dieren gekoppeld als 'symbool' aan de vier Evangelisten.

Matthëus

Matthëus (die eerst Levi heet) begint zijn Evangelie in hoofdstuk 1 met een geslachtsregister van de familie van Jezus, over mensen dus en daarom beeld men Matthëus altijd uit met een mensenfiguur aan de zijkant, of achtergrond als zijn symbool.

Markus

Markus begint zijn Evangelie met de ontmoeting van Johannes de Doper met Jezus in de woestijn. De Leeuw is een woestijndier en daardoor is er voor gekozen om alle afbeeldingen die op Markus betrekking hebben, te voorzien van een leeuwenkop als symbool.

Lucas

Lucas begint met de aankondiging van de geboorte van Johannes de Doper op het moment dat zijn vader Zakarias priesterdienst heeft in de tempel.
Nu kwam het vroeger veel voor dat er een Stier, Koe of Os als offerdier werd gebruikt en vandaar dit dier als symbool als men Lucas wil afbeelden.

Johannes

Johannes vangt aan met een blik over tijd en eeuwigheid.
Dus welk dier kon beter als symbool gebruikt worden dan de hoog in de lucht vliegende Adelaar die van bovenaf een goede kijk op onze aarde heeft.
Vaak hebben al deze dieren ook nog een boek of boekrol bij zich.

Betekenis van de namen van de vier evangelisten

Canon Heiligen

Matthëus en Johannes zijn twee van de z.g.n. canon heiligen.
Tot aan het concilie van 1976 werd over de hele wereld in de Heilige Mis hetzelfde Latijnse canon gebed gebruikt. Daarin waren twee lijstjes met heiligen opgenomen.
Het eerste voor de consecratie waarin de volgende heilige staan:
Maria altijd Maagd en haar bruidegom Jozef, verder de heilige apostelen en martelaren Petrus en Paulus, Andreas, Jacobus (de Meerdere), JOHANNES, Thomas, Jacobus (de Mindere), Philippus, Bartholomeus, MATTHËUS, Simon, en Thaddeus; Linus, Cletus, Clemens, Xystus, Cornelius, Cyprianus, Lauretius, Chrysogonus, Johannes en Paulus, Cosmas en Damianus.
Na de consecratie volgde het lijstje:
De heiligen, apostelen, martelaren en martelaressen: de heilige Johannes (de Doper), Stephanus, Mathias, Barnabas, Ignatius, Alexander, Marcellinus, Petrus, Felicitas, Perpetua, Agatha, Lucia, Agnes, Caecilia en Anastasia.

Voornamen

Mannennamen afgeleid van Matthëus:
Levi, Mateo (Spaans), Matheuw (Engels), Mathias, Mathieu (Frans), Mathijs, Mathis, Mathys, Mats, Matt (Engels), Matteo (Italiaans), Matthew (Engels), Mattheës (Grieks), Matthias (Grieks), Matthieuw, Matthijs, Matys, Teeuw, Teeuwis, Tejo, Thé, Thies, Thijs.

Mannennamen afgeleid van Markus:
Demarco (Italiaans), Demarcus (Engels), Marc (Frans), Marcello (Italiaans), Marcellus (Latijn), Marcelo, Marcha (Russisch), Marck, Marco (Italiaans), Marcos (Spaans), Marcus (Latijn), Marek (Slavisch), Mark, Marko.

Vrouwennamen afgeleid van Markus:
Marcha, Marcia,

Mannennamen afgeleid van Lucas:
Luc, Lucas (Latijn), Luco, Luke, Lukas, Luuc, Luuk.

Vrouwennaam afgeleid van Lucas:
Luca.

Voornamen afgeleid van Johannes:
Zie de pagina Johannes.

Patroonheiligen

Gedachtenis vieringen

Martyrologium Romanum:

Matthëus:
Undécimo Kaléndas Octóbris:
In Æthiópia natális sancti Matthæi, Apóstoli et Evangelístæ; qui, in ea regióne prædicans, martyrium passus est. Hujus Evangélium, Hebræo sermóne conscríptum, ipso Matthæo revelánte, invéntum est, una cum córpore beáti Bárnabæ Apóstoli, témpore Zenónis Imperatóris.

In het Nederlands:
21 september:
Geboortedag (ten hemel) van Sint Matthëus, apostel en evangelist, die het martelaarschap onderging in Ethiopië toen hij daar het evangelie predikte. Het evangelie dat door hem geschreven werd in het Hebreeuws werd met zijn hulp teruggevonden samen met de relieken van de heilige apostel Barnabas ten tijde van keizer Zeno.


Markus:
Séptimo Kaléndas Maji:
Alexandríæ natális beáti Marci Evangelístæ. Hic, discípulus et intérpres Apóstoli Petri, rogátus Romæ a frátribus scripsit Evangélium, quo assúmpto, perréxit in Ægyptum, primúsque Alexandríæ Christum annúntians, constítuit Ecclésiam; ac póstea, pro fide Christi tentus, fúnibus vinctus et per saxa raptátus, gráviter afflíctus est; deínde, reclúsus in cárcere, primo angélica visitatióne confortátus est, et demum, ipso Dómino sibi apparénte, ad cæléstia regna vocátus, octávo Nerónis anno.

In het Nederlands:
25 april:
Te Alexandrië de geboortedag (ten hemel) van Sint Markus, evangelist, leerling en uitlegger van Sint Petrus. Hij schreef zijn evangelie op verzoek van de geloofsleerlingen te Rome en nam het mee naar Egypte waar hij als eerste de blijde boodschap verkondigde en de kerk van Antiochië stichtte. Later werd hij wegens zijn geloof gearresteerd, vastgebonden en gestenigd en doorstond hij vele martelingen. Tenslotte werd hij in de gevangenis gezet waar hij bezocht werd door een engel en zelfs een verschijning kreeg van de Heer zelf. Hij werd opgenomen in het koninkrijk der hemelen tijdens het achtste jaar van de regering van keizer Nero.


Lucas:
Quintodécimo Kaléndas Novémbris:
In Bithynia natális beáti Lucæ Evangelístæ, qui, multa passus pro Christi nómine, obiit Spíritu Sancto plenus. Ipsíus autem ossa póstea Constantinópolim transláta sunt, et inde Patávium deláta.

In het Nederlands:
18 oktober:
In Byrhinië, de geboortedag (ten hemel) van de evangelist Sint Lucas. Hij stierf, vervuld van de Heilige Geest na veel geleden te hebben voor de naam van Christus. Zijn relieken werden overgebracht naar Constantinopel en vervolgens naar Pavia gebracht.


Johannes:
Sexto Kaléndas Januárii:
Apud Ephesum natális sancti Joánnis, Apóstoli et Evangelístæ, qui, post Evangélii scriptiónem, post exsílii relegatiónem et Apocalypsim divínam, usque ad Trajáni Príncipis témpora persevérans, totíus Asiæ fundávit rexítque Ecclésias, ac tandem, conféctus sénio, sexagésimo octávo post passiónem Dómini anno mórtuus est, et juxta eándem urbem sepúltus.

In het Nederlands:
27 december:
Te Ephese, de geboortedag (ten hemel) van Sint Johannes, apostel en evangelist. Na zijn evangelie geschreven te hebben, na een langdurige ballingschap en nadat hij de goddelijke Apocalyps had geschreven leefde hij nog tot de tijd van keizer Trajanus en stichtte en bestuurde kerken in heel Azië. Op hoge leeftijd stierf hij in het acht en zestigste jaar na het lijden van onze Heer en werd hij begraven in de omgeving van Ephese.

Afbeeldingen

Spreekwoorden

Literatuur